ทุเรียนได้รับการยกย่องว่าเป็น ?ราชาผลไม้? และเคยมีคนกล่าวไว้ว่า ?กลิ่นราวนรก รสชาติเหมือนสวรรค์? เนื่องมาจากกลิ่นรุนแรงเฉพาะตัวของทุเรียน ที่เกิดจากสารหอมระเหยอย่างเอสเทอร์คีโทน และสารประกอบซัลเฟอร์หลายชนิด เป็นกลิ่นที่คนรักทุเรียนจะบอกว่าหอมหวานน่ากิน แต่สำหรับคนที่ไม่ชอบ เพียงแค่ได้กลิ่นเล็กน้อยก็แทบทนไม่ได้ ทว่ารสชาติชาติที่หวานมันของเนื้อทุเรียนก็ทำให้บางคนมองข้ามกลิ่นที่ร้ายกาจไปได้ ทุเรียนจึงเป็นหนึ่งในผลไม้อันดับต้น ๆ ที่ผู้คนชื่นชอบ เส้นใยอาหารมีมากในเนื้อทุเรียน จะช่วยทำความสะอาดให้กับลำไส้ มีวิตามินซีสูง ต่อต้านอนุมูลอิสระ เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน มีโพแทสเซียม ช่วยระดับน้ำในร่างกายและเซลล์ให้ปกติสมดุล มีแคลเซียม มีแมกนีเซียม ช่วยบำรุงกระดูกและฟัน ยังมีกรดอะมิโนทริปโตเฟน มีประโยชน์ต่อร่างกายมาก เพราะจะช่วยให้หลับง่าย ลดความซึมเศร้า ช่วยป้องกันความผิดปกติของสารเคมีในร่างกาย ลดความเสี่ยงต่อไมเกรน ลดความเครียด ในขณะเดียวกันเนื้อทุเรียนมีน้ำตาลและคาร์โบไฮเดรตมาก จึงไม่ส่งผลดีต่อผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน หรือที่กำลังควบคุมน้ำหนัก หรือควบคุมน้ำตาล สิ่งที่ควรระวังอีกประการคือ เนื้อทุเรียนมีกำมะถันอยู่สูง ส่งผลต่อการเพิ่มความร้อนในร่างกาย อีกทั้งเป็นสารที่ละลายได้ดีในแอลกอฮอล์ ดังนั้นจึงห้ามกินทุเรียนร่วมกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะจะทำให้แอลกอฮอล์เข้าสู่กระแสเลือดได้อย่างรวดเร็ว ก่อให้เกิดพิษจนถึงขั้นเสียชีวิตได้ คนโบราณจึงมีวิธีเบื้องต้นสำหรับดับร้อนจากการกินทุเรียนคือ กินผลไม้ที่มีฤทธิ์เย็นอย่างมังคุดตามเข้าไป หรือจะลองใช้อีกวิธีคือ ให้ดื่มน้ำที่รินใส่เปลือกทุเรียนเปล่าหลังกินเนื้อหมดแล้ว แต่ความร้อนของทุเรียนก็มีประโยชน์ตามตำรับยาไทยคือ ช่วยขับพยาธิและแก้โรคผิวหนัง ช่วยให้ฝีหนองแห้งเร็ว

สำหรับสาว ๆ ที่รักการดูแลตัวเอง อาจแบ่งเนื้อทุเรียนมาใช้บำรุงผิวพรรณด้วยวิธีง่าย ๆ โดยนำเนื้อทุเรียนห่ามมาปั่นรวมกับดินสอพอง ให้เนื้อข้นเหมือนครีมแล้วพอกหน้าไว้ เว้นเฉพาะบริเวณริมฝีปากแลกรอบดวงตา ทิ้งไว้สัก 10 นาที จึงล้างออกด้วยน้ำอุ่น ทำเพียงสัปดาห์ละครั้งเท่านี้ ก็จะช่วยลดสิวเสี้ยนและทำให้ผิวเนียนนุ่มขึ้นได้

วิธีการปลูก ทุเรียนที่จะมาปลูกต้องเป็นทุเรียนทีได้ชำไว้เรียบร้อยแล้ว มีอายุ 1 ปี ตอนปลูกควรนำดินที่ชำหรือที่ติดมากับรากออกสักครึ่งหนึ่ง จัดรากให้แผ่ออกไปรอบๆ ต้น ให้เหยียดตรงเมื่อทุเรียนโตขึ้นจะได้มีรากสมดุลกัน คือ แผ่รากไปรอบๆ ต้นป้องกันการโค่นล้ม วางกิ่งทุเรียนลงในกลางพูนดินให้ลำต้นตั้งตรง ใช้ไม้ไผ่ปักขนาบไว้ใช้ดินกลบโคน กิ่งตอนกลบพอมิดกาบมะพร้าวกิ่งทาบกลบพอเสมอดินเดิมหรือราว 1 นิ้ว ถ้าเป็นกิ่งเสียบยอดก็เช่นเดี่ยวกันไม่จำเป็นต้องปลูกลึกโค่นทุเรียนจม ถ้าเป็นฤดูฝนปลูกเสร็จแล้วควรให้โคนต้นทุเรียนสูงกว่าระดับดินธรรมดาเล็กน้อยเพื่อกันน้ำแช่โคน ถ้าเป็นฤดูแล้งควรยกขอบรอบๆ การวางแนวปลูกทุเรียนต้องปลูกให้เป็นแถวตรงเป็นระเบียบ ควรปลูกร่องแรกกับร่องสองให้สลับกัน เพื่อความสวยงามและสะดวกเวลาปฏิบัติดูแลรักษา การปลูกไม่เป็นระเบียบทำให้ยากแก่การดูแลและไม่สวยงาม ทำให้เสียเวลาและแรงงานไปโดยเปล่าประโยชน์เพราะทำงานยาก นิสัยทุเรียนไม่ชอบที่โล่งแจ้ง ดังนั้นจึงควรมีไม้บังร่มให้แก่ทุเรียนบ้างโดยเฉพาะทุเรียนในปีแรกที่ยังเล็กอยู่ต้องการร่มเงามากนอกจากนี้ประโยชน์ของไม้บังร่มอาจปลูกเพื่อเป็นรายได้จุนเจือ พืชที่เหมาะสมที่สุดคือกล้วย เพราะกล้วยให้ร่มเงาเร็วที่สุดในการใช้เป็นไม้บังร่มเงาชั่วคราว ส่วนไม้บังร่มถาวรนั้นในสวนแบบยกร่องชาวสวนจะหากิ่งทองหลางมาปลูกสลับระหว่างต้นทุเรียนเสียก่อน เพราะทองหลางนี้นอกจากจะให้ร่มแล้วยังเป็นประโยชน์แก่ทุเรียนอีกด้วย ใบของทองหลางที่หล่นลงร่องพอถึงปีชาวสวนจะขุดขึ้นมาถมโคนทุเรียนซึ่งเป็นพวกอินทรียวัตถุ อันเป็นประโยชน์ต่อทุเรียนต่อไป พอถึงฤดูแล้งน้ำที่ระเหยจากใบทองหลางจะช่วยให้ความชื้นในอากาศมากขึ้น ทำให้ทุเรียนไม่ชะงักการเจริญเติบโต การปลูกไม้บังร่มถาวรนี้ในสวนแบบยกร่องจะต้องปลูกไปพร้อมกับกล้วยหรือปลูกไว้ก่อนแล้ว กล้วยที่แนะนำให้ปลูกคือกล้วยไข่ กล้วยหอม ยิ่งถ้าเป็นสวนทุเรียนที่มีทุนน้อยถ้าได้กล้วยขายเป็นรายได้ไปพลางๆ อย่างน้อยก็พอเป็นค่ารักษาสวน ค่าปุ๋ยทุเรียน หรือไม่ก็เป็นการป้องกันกำจัดวัชพืช เพราะเมื่อมีกล้วยขึ้นปกคลุมแล้ว พวกวัชพืชก็จะขึ้นน้อยลง ทุเรียนที่ปลูก กิ่งพันธุ์อาจเป็นกิ่งตอน กิ่งเสียบยอด หรือ กิ่งทาบ ควรชำไว้ก่อนสักระยะหนึ่งก่อนมาปลูกที่สำคัญ อายุไม่ควรเกิน 1 ปี ให้ใบอ่อนแก่ก่อนหรือ เพฉลาด จึงนำมาปลูก ถ้ากิ่งพันธุ์ซึ่งปกติกิ่งพันธุ์ทุเรียนนิยมชำเอาไว้นาน หากดินมีลักษณะจับตัวกันแน่นรากของทุเรียนอาจขดอยู่ ฉะนั้นหลังจากเอาออกมาจากภาชนะปลูกแล้วใช้มือจับแยกดินเบาๆ เพื่อให้ดินแตกและรากที่ขดอยู่แยกออกบ้าง ถ้านำกิ่งพันธุ์มาจากที่อื่น ซึ่งใช้ดินลูกลังหรือดินแดง ข้อควรปฏิบัติคือต้องเอาดินแดงออกอย่างน้อย 50 เปอร์เซ็นต์ เพราะดินแดงจะเข้ากับดินเหนี่ยวไม่ได้ ที่สำคัญอีกอันหนึ่งก็คือทุเรียนกิ่งทาบหรือทุเรียนกิ่งเสียบยอด มีรากแก้วจากการเพาะเมล็ด หลานท่านบอกว่าไม่จำเป็นต้องตัดรากแก้ว แต่จากการศึกษาการปลูกทุเรียนในนนทบุรีมาเป็นเวลาหลายสิบปี สองอย่างนี้ที่ไม่ควรทำการปลูกทุเรียนหลังน้ำท่วม ปี พ.ศ. 2538 สองวิธีนี้มีเกษตรกรชาวสวนแนะนำมาให้หลายสวนทำกันและมีวิธีอื่นๆอีกมากมายที่ปลูกแล้วตาย

1.การปลูกทุเรียนไม่ต้องตัดรากแก้ว(เพราะขี้เกียจ)ดินแดงไม่ต้องเอาออก รับรองได้ว่าตายแน่นอนเหตุผล ทุเรียนมีรากแขนงที่แตกมาจากรากแก้วและมีรากพิเศษ?รากตะขาบ? เป็นรากหากิน ถ้าไม่ตัดรากแก้วทรงพุ่มของทุเรียนก็จะพุ่งสูงตามที่รากแก้วลงไปดุดน้ำใต้ดิน ทรงพุ่มของทุเรียนก็จะฉลูดตาม นนทบุรีปลูกทุเรียนในสภาพดินเหนียว และยังยกร่องสวนอีก ระดับน้ำใต้ดินสูง ทำให้รากแก้วแช่อยู่ในน้ำตลอดปีมีเกษตรกรที่ทุเรียนออกผลได้ไม่กี่ปี ยอดแห้งตายไปเกือบจะหมดเมืองนนท์ แนะนำให้ตัดรากแก้ไขวิธีการปลูกก็ไม่ทำ 2. การเสริมรากก็เหมือนกันกับข้อแรก รากเดี่ยวก็สร้างปัญหาอยู่แล้วยังให้เสริมรากอีก ก็จะไปกันใหญ่ จาการสำรวจและศึกษาการเสริมรากนิยมทำกันมาแล้วครั้งหนึ่งตั้งผู้เขียนยังไม่เกิด ประมาณ ปี พ.ศ.2490 หลังน้ำท่วมใหญ่มีการแข่งขันกันปลูกทุเรียนในนนทบุรี ธนบุรี มีวิธีการปลูกหลายวิธี มีการเริ่มใส่ปุ๋ยเคมีเพราะทุเรียนมีราคาแพง การเสริมรากก็กำเนิดขึ้นจากนักเล่นทุเรียน ทุเรียนโตเร็ว เรือนสวยงาม สร้างชื่อเสียงให้กับเกษตรกรผู้นั้นเป็นอย่างมาก วิธีนี้ก็กระจายแพร่ไปทั่วจนถึงเมืองนนทบุรี มี 2 เกษตรกรเป็นตากับปู่ของผู้เขียนนี้แหละ ตาปลูกแบบโบราณทุกอย่างใช้กิ่งตอนพันธุ์หนักพันธุ์เบาทุเรียนเติบโตดีให้ผลผลิตดีทุเรียนสวนตา ผู้เขียนเกิดในสวนนั้นเลยปี พ.ศ.2507 พอเริ่มจำได้ว่าทุเรียนในสวน เช่น กำปั่นเจ้ากรม กบตาขำ หรือก้านยาวต้นสูงใหญ่มากให้ผลิตมากมาย ตายเพราะน้ำท่วม ปี 2538 ต้นมีวงรอบต้นไม่ต่ำกว่า60-80 เซ็นติเมตร สวนปู่บ้างคนทันสมัยในยุคนั้นเริ่มปลูกด้วยกิ่งตอน กิ่งทาบบ้าง ปลูกพันธุ์ที่กำลังดังในยุคนั้น ก้านยาว กบแม่เฒ่า กำปั่นพวง เจริญงอกงามดีเช่นกันแต่เทคนิคการเสริมรากแพร่หลาย มาถึงเมืองนนท์สวนปู่ก็เริ่มเสริมราก สามขาเลยอยากดัง ทุเรียนโตเร็วมากสวยงามที่สุดก็ว่าได้ให้ผลผลิตดี แต่พอผู้เขียนเกิดและจำความได้ทุเรียนสวนปู่ก็ให้ผลผลิตน้อยลงมีแต่ใบที่สวยงาม ต้นก็ไม่ได้โตไปไหนเลย ทุเรียนสวนนี้อยู่ถึงน้ำท่วม พ.ศ. 2554 แต่ไม่ให้ผลผลิตมาหลายสิบปีแล้วปลูกไว้ดูเล่นได้ ก่อนตายทุเรียนมีอายุ 64 ปี มีวงรอบของต้นไม่เกิน 30-40 เซ็นติเมตร นี้ไม่ใช้เรื่องใหม่สำหรับการเสริมราก มีการทำกันมาหลายสิบปีสวนที่เหลือจากน้ำท่วมปี 2538 จากการสำรวจพบสวนที่ทำการเสริมรากอยู่ 4-5 สวนแต่ละสวนมีขนาดวงรอบของต้นไม่เกิน 50 เซนติเมตรให้ผลผลิตน้อยมาก นี้เป็นบทเรียนจากประสบการณ์ที่เตือนสติเกษตรกรรุ่นใหม่ ทุเรียนปลูกกันมาเป็นร้อยปีแล้วในนนทบุรีเคยผ่านเทคนิควิธีมาทุกอย่างแล้ว ถ้าจะปลูกทุเรียนต้องศึกษาและใส่ใจใช่ทำตามอย่างเดียว

วิธีการดูแลรักษา

การดูแลสวนเป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้ทุเรียนเจริญเติบโต และให้ ผลผลิตที่ดีและต้นทุเรียนมีอายุยืนยาว ให้เกษตรกรได้รับประโยชน์สูงสุดจากการทำสวนก็คือทุเรียนให้ผลผลิตที่ดีมีคุณภาพและขายได้ราคาดี และในระหว่างรอทุเรียนให้ผลผลิต ในช่วงแรกควรปลูกพืชแซมเพื่อเสริมรายได้ โดยเลือกพืชให้ตรงกับความต้องการของตลาด เช่น กล้วยหอม ส้มเขียวหวาน หรือมังคุด การปฏิบัติดูแลสวนทุเรียนนนท์ในช่วงให้ผลผลิตแล้วเป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้ทุเรียนออกดอกติดผลมาก และให้ผลผลิต คุณภาพดี การเตรียมให้ต้นทุเรียนมีความสมบูรณ์ มีอาหารสะสมเพียงพอ เมื่อทุเรียนมีใบแก่ทั้งต้น และสภาพแวดล้อมเหมาะสม ฝนแล้ง ดิน มีความชื้นต่ำ อากาศเย็นลงเล็กน้อยทุเรียนก็จะออกดอก ขั้นตอนต่าง ๆ จะต้องรีบดำเนินการภายหลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิต ดังนี้ ระยะที่ 1 ฟื้นฟูต้นหลังเก็บเกี่ยวทุเรียน ช่วงเดือน กรกฎาคม-กันยายน

?ฟื้นฟูต้นหลังเก็บเกี่ยวทุเรียน ช่วงเดือน กรกฎาคม-กันยายน 1.การตัดแต่งกิ่ง หลังเก็บเกี่ยวให้รีบตัดแต่งกิ่งแห้ง กิ่งเป็นโรค กิ่งแขนง ด้านในทรงพุ่มออกโดยเร็ว ทารอยแผลที่ตัดด้วยสารเคมีป้องกันกำจัด เชื้อรา หรือปูนแดงกินกับหมาก 2.กำจัดวัชพืชเก็บทำความสะอาดท้องร่อง สาดเลน เพื่อเป็นปุ๋ยทางธรรมชาติให้แก่ทุเรียน 3. เมื่อขี้เลนแห้งสนิทแล้วควรใส่ปุ๋ยทันที – ปุ๋ยคอก 15-50 กิโลกรัมต่อต้น (ประมาณ 3-10 ปีบ) ทุเรียนต้นที่ขาดความสมบูรณ์ต้องการปุ๋ยมากกว่าทุเรียนต้น ที่มีความสมบูรณ์อยู่แล้ว ทุเรียนต้นที่ให้ผลผลิตไปมาก ต้องการปุ๋ย มากกว่าทุเรียนที่ให้ผลผลิตน้อย 4.การกำจัดวัชพืชการป้องกันวัชพืชในสวนนับว่าเป็นสิ่งสำคัญและเป็นปัญหาใหญ่ในการทำสวน โดยเฉพาะทุเรียนซึ่งมีรากหาอาหารอยู่ในระดับผิวดิน ถ้าปล่อยให้หญ้าขึ้นรกรุงรังนอกจากจะแย่งอาหารและน้ำจากต้นทุเรียนแล้ว ยังเป็นที่อยู่อาศัยของแมลงศัตรูทุเรียนได้ด้วย ในกรณีที่ไม่สามารถรักษาสวนทุเรียนให้ปราศจากวัชพืชต่างๆ ได้ ซึ่งต้องทำการตัดหรือถากถางออกเป็นครั้งคราว โดยเฉพาะในแปลงที่เป็นที่ดอนอย่างน้อยต้องทำการเก็บวัชพืชปีละไม่น้อยกว่า 3 ครั้ง คือ กลางฤดูฝนขณะฝนทิ้งช่วงซึ่งจะอยู่ประมาณเดือนกรกฎาคม และปลายฤดูฝน หลังจากหมดฤดูฝนแล้วประมาณเดือนพฤศจิกายน หรือต้นเดือนธันวาคม ซึ่งวัชพืชที่ถากถางออกนี้เมื่อแห้งตายก็จะกวาดเข้าคลุมต้นทุเรียนที่ปลูกได้อีก การป้องกันกำจัดวัชพืชอีกวิธีหนึ่งคือ การปลูกพืชคลุมหรือพืชแซม เช่น กล้วย หรือพืชคลุมชนิดต่างๆ พืชเหล่านี้จะช่วยคลุมไม่ให้วัชพืชเจริญงอกงามได้เร็ว โดยเฉพาะพืชคลุมจะคลุมจนวัชพืชตายหมด พืชคลุมเหล่านี้จะขึ้นคลุมปิดบังแสงแดดไม่ให้ส่องถึงผิวดินทำให้ดินไม่ร้อนจัดและชุ่มชื้นอยู่เสมอ การสูญเสียหน้าดินจากน้ำฝนน้อยลง 5. ป้องกันกำจัดโรคแมลง เช่น โรครากเน่าโคนเน่า เพลี้ยไก่แจ้ ไรแดงและเพลี้ยไฟ หนอนกินเปลือกต้นทุเรียน เริ่มระบาดในฤดูฝนควรเฝ้าระวังเป็นพิเศษ